Küçük yaşlarda uygulanacak ortodontik apareylerle geride olan üst veya alt çenenin öne alınması mümkün olabilmektedir. Bu yaşlar geçildikten sonra eğer çenelerde bozukluklar devam ediyorsa ameliyat (ortognatik cerrahi) destekli bir ortodontik tedaviyle hem dişlerin hem çenelerin düzeltilmesi mümkün olabilmektedir. Ortognatik cerrahi uygulanacak hastalarda sadece dişler değil, çenelerin konumundan kaynaklı solunum problemleri, asimetriler, aşırı büyük çene, çok geride kalmış çene gibi problemler de düzeltilebilmektedir.

Dişlerin düzeltilebilmesi için bazı dişlerin çekimi gerekebilir. Bu durumda çekilmiş dişlerin boşluğu, diğer dişlerin bölgeye kaydırılmasıyla herhangi bir boşluk kalmayacak şekilde kapatılır. Tedavi sonunda diş eksikliğini fark edilmez.

Ortodontik tedavide dişlerin çekilmesi rutin olarak planlanabilen bir durumdur. Dişlerin, üzerinde bulundukları çenelere boyut olarak fazla gelmesi durumunda çekimli ortodontik tedavi düşünülür. Bir diğer önemli kriterimiz ise kişinin profil görüntüsüdür. Dişler çeneler üzerinde çekim yapılmadan dizildiğinde dudakları aşırı derecede ileri itebilir ve estetik görünümü bozabilirler. Böyle durumlarda da yine çekimli ortodontik tedavi düşünülür. Dişlerin çekilmesi vahim bir durum gibi algılansa da kişinin estetik görünümünü, ağız sağlığını olması gereken seviyeye getiren bir tedavi yöntemidir.

En çok sorulan sorulardandır. Hatta çekimsiz ortodontik tedavi yapacak hekim arayışı içine giren hastalar olur. Daha açıklayıcı olması için örnek vermek gerekirse, birçok kişinin 20 yaş dişleri çapraşıklık yaratma riski, ağız hijyeni veya yerinin olmamasından dolayı çekilir. Ama sonuç olarak onlarda sağlam dişlerdir. Ortodontistler de; hem profili hem simetriyi dikkate alarak çenede yer darlığından dolayı gerekiyorsa ortodontik diş çekimi kararı verir.

Hayır kalmaz. Dişler çekildikten sonra diş telleri ile ön ve arkada bulunan dişler kaydırılarak çekim boşlukları kapatılır. Ortodonti uzmanınıza muayene olduğunuzda ondan ortodontik vaka (çekimli) örnekleri isteyebilirsiniz.

Çekilen dişler vakanın gerekliliğine göre değişmekle birlikte genelde küçük azı dişler olmaktadır. Azı dişlere kıyasla çiğneme etkinliği daha az olduğundan ve estetik bölgede yer almadıklarından bu dişlerin çekimleri tercih edilmektedirler. Diş çekimi gerektiren bir ortodontik tedavi, dişler çekilmeden tedavi yapılmaya zorlanacak olursa, dişlerdeki çapraşıklık ön dişlerin daha da öne gelmesiyle çözülecektir. Bu durum dişlerin fırlak bir şekilde görünmesine sebep olabilir. Diş çekimi yapılmadan tamamlanması gereken bir ortodontik tedavide diş çekimi yapmak da yanlış olacaktır. Vakanın gerekliliğine göre planlama yapmak, doğru karar vermek gerekir.

Ortodontik tedaviler, metal veya porselen (şeffaf) braketlerle yapılabilmektedir. Bu diş telleri, dişlerin ön yüzlerine uygulanır. Porselen braketlerin tedavi süresini uzattığı görüşü yaygın olsa da günümüzde kullanılan modern üretim teknikleriyle bu sorunun önüne geçilmiştir. Porselen braketler bazı vakalarda uygun olmayabilir. Sizin için hangi braket tipinin daha uygun olduğunu öğrenmek için ortodonti uzmanınıza başvurmalısınız.

Klasik braket sistemlerinin yanı sıra kapaklı braketler de seçenekler arasındadır. Kapaklı braketlerin diş hareket hızını klasik sisteme göre hızlandırdığı ve tedavi süresini kısalttığı söylense de buna dair bilimsel bir bulgu yoktur. Bu bilgi büyük ölçüde braket üreticilerinin pazarlama materyallerinden kaynaklanmaktadır. Kapaklı braketlerle klasik braketleri pek çok açıdan karşılaştıran, Türkiye’de bu konuda yapılmış en kapsamlı çalışmalardan biri olan doktora tezimde klasik sistemlerle kapaklı braket sistemleri arasında anlamlı bir fark olmadığı sonucuna ulaştım. Tezimi hazırlarken yaptığım araştırmalar da bunu destekler yöndeydi. Dileyen hastalarımıza uygulamak üzere kapaklı braketler kliniğimizde mevcuttur.

Braketlerin alternatifi olarak şeffaf plaklarla da ortodontik tedaviler yapılabilmektedir. Bu tedavide diş teli yani braketlerin yerine dişleri saran, dışarıdan neredeyse görünmeyen şeffaf plaklar kullanılmaktadır. Kuvvet diş teli yerine bu plaklar vasıtasıyla dişlere iletilmektedir. Maalesef bu yöntemler henüz braketlerle yapılan klasik ortodontik tedaviyle kıyaslanabilecek düzeye erişmemişlerdir. Ancak bu sistemlerle de basit çapraşıklıkların tedavisi mümkündür. Her vakanın şeffaf plaklarla tedavisi yapılamamaktadır.

Ortodontik tedavi dişlere zarar veren bir tedavi değildir. Dişlerin daha düzgün sıralanması dişlerin çok daha kolay temizlenmesini sağlayacağından çürük oluşma riski azalacaktır. Tedavi sonunda karşıt dişlerin birbirine göre konumları da ideal hale geleceğinden ağız içerisinde kuvvetler dengeli bir şekilde dağılacaktır. Bu da dişlere ve çene eklemine daha az yük binmesi anlamına gelecektir

Ortodontik tedavinin dişleri çürütme gibi bir yan etkisi yoktur. Diş teli uygulanan hastalar, ağız hijyenine çok daha fazla dikkat etmelidir. Dişler iyi fırçalanmadığında dişler ve teller üzerinde plak birikimi olur. Bu plaklar zamanla çürüğe neden olur. Ortodontik tedavi gören bir hastanın ağzında, plağın tutunabileceği yüzey sayısı normaldekinden çok daha fazladır. Dişlerin çürümesi ağız temizliğinin yeterli miktarda sağlanmamasından ötürü ortaya çıkacak bir sonuçtur.

Normalde dişlerin günde en az iki kez, hatta 3 kez fırçalanması gereklidir. Ortodontik tedavi gören hastalarda bu sıklık yeterli olmayabilir. Mümkünse her yemekten sonra diş tellerinin üstlerinin, altlarının ve tellerin aralarında kalan kısımların fırçalanarak buralarda birikinti oluşmasının önüne geçilmelidir. Ortodontik tedavi gören hastalar muhakkak yanlarında sürekli taşıyabilecekleri bir fırça edinmeli, bu fırçayı gittikleri her yerde yanlarında taşımalıdırlar.

Ağız hijyenine yeterli özeni göstermeyen ortodonti hastalarında diş etleri büyüyerek kanamalı bir görünüm alabilir. Bu durumun giderilmesi için dişlerin düzenli fırçalanması yeterli olmaktadır. Bu yapılmazsa ve durum giderilemezse, tedavinin hiç beklenmeden sonlandırılması, sağlıksız bir şekilde devam ettirmekten daha doğru olacaktır.

Diş telleriyle ilgili rahatsızlıkların önemli bir kısmı tellerin ilk takıldığı haftalarda olmaktadır. Diş tellerinin dişler üzerine yerleştirilmesiyle ortaya çıkan girintili çıkıntılı yüzeye dilin ve dudakların alışması belli bir süre almaktadır.

Diş telleri ilk takıldığında dişlere belirli miktarda kuvvet uyguladığı için hafif bir ağrı hissedilebilir Buradaki ağrı, diş tellerinin dişlere uyguladığı baskıdan kaynaklanır. Dişler uygulanan kuvvetlerle hareket etmeye başlayınca ağrılarda azalma meydana gelir. Her ne kadar ağrılar azalsa da, dişlerin hareket etmekte olmasının verdiği hisse alışmak bazen birkaç hafta sürebilmektedir. Sürekli ve şiddetli ağrı söz konusu değildir. Ağrının çok düşük olmasını arzu ediyorsak diş tellerinin bakımını çok iyi yapmamız gerekir.

Diş teli tedavileri dişlerin rengini değiştirmez. Renk değişikliği görülmesinin sebebi beslenme alışkanlıkları (kola, çay, kahve, sigara, vb), ağız temizliğinin yetersizliğidir. Köri gibi bazı baharatlar diş tellerini braketlere bağladığımız lastikleri boyayabilir. Bu lastikler hemen her kontrolde değişmektedirler.

Dişlerin ön yüzeylerinden destek alınarak yapılan ortodontik tedaviler kişinin konuşmasını etkilemez.

Ortodontik tedavilerde kontrol muayenelerinin aralığı genellikle 4-6 hafta arasında değişir. Bazı ortodontik tedavilerde bu süre ilk aylarda daha sık olabilmektedir.

Tel tedavisi gören hastaların dişlerini mümkünse her yemekten sonra fırçalaması önerilmektedir. Bu şekilde plağın dişler ve diş telleri üzerinde birikmesi önlenerek çürük oluşmasının önüne geçilebilir. Asitli ve şekerli içeceklerin ortodontik tedavi boyunca önerilmemesinin önemli bir nedeni bu durumla ilişkilidir. Dişler veya diş telleri üzerinde plak oluşmuşsa, içilecek asitli içecek plağın Ph’ını düşürecek, bakterilerin çürük oluşturması için daha müsait bir alan oluşmasına sebep olacaktır. Üstelik bu tarz içeceklerde, bakterilerin çürük oluşturmak için ihtiyaç duydukları şeker de yer almaktadır. Ayrıca asitli içecekler ortodontik tedavi esnasında kullanılan bazı yapıştırıcıları bozarak gevşemelere neden olabilirler.

Braketlerin kırılması ya da yerinden çıkması genelde hastanın sert yiyecekler yemesinden kaynaklanır. Yerinden çıkmış veya kopan braketinizin bir an önce onarılması tedavi sürecinin aksamaması açısından önemlidir. Tedavi sürenizi uzatmamak için en yakın bir tarihe randevu almalısınız.

Braket dişinize yapıştığı yerden çıkmış fakat ark teline bağlı duruyorsa, çıkarmak için zorlamayın. Bu durumlar size acı, ağrı gibi bir rahatsızlık vermiyorsa braket ağızda durabilir. Kopan braket en arkadakiyse (tüp) geride kalan uzamış teli herhangi bir diş hekimine giderek kestirebilirsiniz. Dilerseniz bu teli temiz bir tırnak makasıyla siz de kesebilirsiniz.

Braketlerin (diş tellerinin) sökümü esnasında dişler zarar görmez. Braketler çıkartılırken yapıştırıcı madde diş yüzeyinden ayrılır. Diş minesinden kayıp görülmez. Diş telleri söküldükten sonra mutlaka temizleme ve cila işlemleri yapılmalıdır.

Diş tellerinin sökümünden önce ön dişlerin arkasından yapılacak dışarıdan görünmeyen bir telle bu dişlerin düzgünlüğü korunabilmektedir. Hastaların kendi takıp çıkarabilecekleri plaklarla da dişlerin son konumunun korunması mümkündür. Diş telleri çıkarıldığında dişler eski haline dönmeye meyilli olacaklardır. Bu nedenle ortodonti uzmanınızın tedavi bitimindeki tavsiyelerini uygulamanız, dişlerde tekrar çapraşıklık oluşmaması için son derece önemlidir.

Genellikle ortodonti hastaları bu tele 1 hafta içinde alışır, hatta varlığını unutur. Bu sabitleyici teller konuşmanızı etkileyecek kadar kalın veya tedavi esnasında kullanılan teller gibi girintili-çıkıntılı değildir.

Dişlerin tedavi öncesindeki hale dönmelerini engelleme amacıyla yapılan telde veya plakta herhangi bir bozulma meydana geldiğinde bir an önce (dişler bozulmadan) ortodonti uzmanınızdan randevu almalı ve bozulan tellerin veya plağın onarılmasını sağlamalısınız.

Sabitleyicinin tamamen yerinden çıkması dişlerin 1-2 gün içinde dahi hafif çapraşıklığın geri dönmesine sebep olabilir. Bu sebeple en kısa zamanda yenisini yaptırmak için ortodontistinizden randevu alın.

Bu telin ortalama olarak en az tedavi süresinin iki katı süresince ağızda kalması tercih edilir. Bazı durumlarda ömür boyu kullanımı gerekir. Bu telin dişlere, konuşmaya veya ağız bakımına herhangi bir zararı olmadığı için herhangi bir problem olmadığı sürece ömür boyu ağızda kalması mantıklı olur.